Винникова Мария Николаевна
03 октября 1950, д. Усохская Буда Тереховского района (ныне Добрушский район) Гомельской области, БССР, СССР
Биография, образование, карьера:
Окончила художественно-графический факультет Ленинградского государственного педагогического института имени А.И. Герцена и аспирантуру при Институте искусствоведения, этнографии и фольклора АН БССР по специальности «Декоративно-прикладное искусство». В 2001 г. защитила кандидатскую диссертацию по теме «Народное узорное ткачество Беларуси конца ХІХ – начала ХХ века». С 1988 г. работала младшим научным сотрудником отдела древнебелорусской культуры ИИЭФ АН БССР (ныне – Институт искусствоведения, этнографии и фольклора им. Кондрата Крапивы Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы Национальной Академии наук Беларуси). С 2002 г. – старший научный сотрудник. Хранитель отдела народных тканей Музея древнебелорусской культуры.
Сфера научных интересов:
История и этнография славянских народов,История материальной культуры, белорусский народный текстиль и традиционный костюм.
Основные научные достижения:
Серия публикаций по традиционному белорусскому костюму и народному текстилю.
Основные публикации:
• Возрождение ремесла: пособие по ручному узорному ткачеству. Минск: Полымя, 1993 (совместно с В.И. Селивончик)
• Мастацка-тэхнічныя асаблівасці беларускіх браных тканін канца ХІХ – сярэдзіны ХХ ст. // Весці АН БССР. Сер. грам. навук. 1989. № 1. С. 78–86.
• Ажурныя тканіны Віцебшчыны. // Помнікі мастацкай культуры Беларусі. Новыя даследаванні: зб. арт. / АН Бел. ССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; пад рэд. С.В. Марцэлева. Мінск, 1989. С. 89–92.
• Даматканае адзенне Віцебшчыны сярэдзіны ХІХ – пачатку ХХ стагоддзяў // Гістарычнае і народнае адзенне Віцебшчыны: матэрыялы навук.-практ. канф. / Віцебскі абл. навукова-метад. цэнтр народнай творчасці і культурна-асвет. работы. Віцебск, 1992. С. 8–10.
• Меркаванне аб з’яўленні і развіцці гарызантальнага ткацкага станка на тэрыторыі Белларусі // Гістарычна-археалагічны зборнік / Інстытут гісторыі АН Беларусі. Мінск, 1994. №4. С. 36–48.
• Спосабы павязвання пояса ў народным касцюме беларусаў // Народныя паясы – мастацтва і рамяство: матэрыялы навук.-практ. канф., Мінск, 10–11 снежня 1992 г. / Беларус. ін-т праблем культуры; уклад. В.А. Лабачэўская. – Мінск, 1994. С. 20–33.
• Ткацтва // Традыцыйныя рамёствы Беларусі. Праграмы для Дамоў рамёстваў / БелІПК. Мінск, 1995. С. 35–62.
• Ручнікі чарнобыльскай зоны // Мастацтва. 1996. № 7. С. 23–26.
• Беларуская намітка, яе функцыі і варыянты ўжывання // Заслаўскія чытанні. 1995 г.: матэрыялы міжнар. канф. «Гісторыя і культура Заслаўя ў святле агулльнанацыянальных праблем», Заслаўе, 9–11 ліст. 1995 г. Заслаўе, 1997. С. 107–115.
• Традыцыйны касцюм. Ткацтва і вышыўка // Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка гарадоў і раёнаў Беларусі. Старадарожскі раён. Мінск, 1998. С. 329–336.
• Этнаграфія // Музей старажытнабеларускай культуры: дапаможнік для наведвальнікаў / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору НАН Беларусі; пад. рэд. В.Ф. Шматава. – Мінск, 1998. С. 106–119.
• Мастацкія тканіны XVIII–XIX стст. // Музей старажытнабеларускай культуры: дапаможнік для наведвальнікаў / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору НАН Беларусі; пад. рэд. В.Ф. Шматава. Мінск, 1998. С. 199–205.
• Народны касцюм // Музей старажытнабеларускай культуры: дапаможнік для наведвальнікаў / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору НАН Беларусі; пад. рэд. В.Ф. Шматава. – Мінск, 1998. С. 32–47.
• Прыгажосць не павінна знікнуць // Мастацтва. 1998. № 10. С. 30–31.
• Скарбніца і яе скарбы // Мастацтва. 1998. № 11. С. 55–57.
• Да гісторыі развіцця ткацкага станка на тэрыторыі Беларусі / М.М. Віннікава // Ткацтва: зб. матэрыялаў па бел. нар. ткацтву / БелІПК. Мінск, 1999. С. 25–30.
• Традыцыйнае жаночае адзенне сяла Усохская Буда Добрушскага раёна Гомельскай вобласці \ // Этнаграфія беларускага Падняпроўя: матэрыялы навук. канф., Магілёў, 30 ліст. – 1 снеж. 1999 г. / Магілёўскі абл. краязнаўчы музей. Магілёў, 1999. С. 107–111.
• Збуражскія адкрыцці // Мастацтва. 1999. № 11. С. 41–44.
• Чароўныя пацеркі майстэрства //Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка гарадоў і раёнаў Беларусі. Баранавіцкі раён. Мінск, 2000. С. 16, 671–675.
• Ручнік і намітка: семантычнае і функцыянальнае падабенства // Ручнік у прасторы і часе: матэрыялы міжнар. навук.-практ. канф., Мінск, 19–20 ліст. 1998 г. / БелІПК. Мінск, 2000. С. 126–129.
• Жаночыя галаўныя ўборы ў традыцыйным народным адзенні Заходняга Палесся / // Загароддзе–2: матэрыялы міжнар. навук.-краязнаўчай канф., Пінск, 25–27 верас. 1999 г. Мінск, 2000. С. 90–98.
• Новае жыццё матчыных кроснаў // Мастацтва. 2001. № 1. С. 51–53.
• Аб праблеме рэканструявання беларускага народнага касцюма ў музейнай і навуковай практыцы // Музей і культурная спадчына як частка глабальнай інфармацыйнай прасторы: матэрыялы міжнар. Канф., Мінск–Полацк, 8–11 крас. 2002 г. / Бел. камітэт Міжнар. Савета Музеяў “ICOM”, Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь, Бел. дзярж. Ін-т праблем культуры і інш. Наваполацк, 2002. – С. 165–169.
• Некаторыя мясцовыя асаблівасці традыцыйнага жаночага касцюма Кобрыншчыны // Стан традыцыйных рамёстваў Брэстчыны і перспектывы развіцця: матэрыялы навук.-практ. канф., Брэст, 14 ліст. 2001 г. / Абласны грамадска-культурны цэнтр, Упраўленне культуры Брэсцкага аблвыканкама. Брэст, 2002. С. 7–16.
• Художественно-пластическая образность традиционного костюма белорусов. Западное Полесье // Мода и дизайн: исторический опыт – новые технологии: материалы 6-й междунар. науч. конф., Санкт-Петербург, 30 июня – 3 июля 2003 г. / Санкт-Петербургский гос. ун-т технологии и дизайна, Российский этнографический музей. СПб., 2003. С. 44–46.
• Художественно-пластическая образность традиционного костюма белорусов. Восточное Полесье // Мода и дизайн: исторический опыт – новые технологии: материалы 7-й междунар. науч. конф., Санкт-Петербург, 30 июня – 3 июля 2004 г. / Санкт-Петербургский гос. ун-т технологии и дизайна, Российский этнографический музей. – СПб., 2004. – С. 7–11.
• Пра некаторыя асаблівасці традыцыйнага касцюма Навагрудчыны // Гістарычная і культурная спадчына Навагрудчыны: мінулае і сучаснасць: матэрыялы Рэсп. навук.-практ. канф., Навагрудак, 12 чэрвеня 2004 г. / Музей старажытнабеларускай культуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі; уклад. Б.А. Лазука. Мінск, 2004. – С. 23–28.
• Народнае ткацтва Докшыцкага раёна // Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка гарадоў і раёнаў Беларусі. Докшыцкі раён. – Мінск, 2004. – С. 680–684.
• Беларускі народны касцюм. Ручнікі // Музей старажытнабеларускай культуры: альбом. – Мінск, 2004. – С. 209–247.
• О реконструкции способов ношения женских головных уборов в традиционном костюме белорусов // Мода и дизайн: Исторический опыт – новые технологии: материалы 8-й междунар. науч. конф., Санкт-Петербург, 4–7 июля 2005 г. / Санкт-Петербургский гос. ун-т технологии и дизайна, Российский этнографический музей. СПб, 2005. С. 224–228.
• The Belorusian Traditional Headdress “Nametka” // Fashion Road: Korea to Belarus: материалы междунар. конф. «Пути моды: от Кореи до Беларуси», Минск, 14 июня 2005 г. / Бел. гос. ун-т культуры и искусств, Корейская ассоциация моды и дизайна костюма. Минск, 2005. С. 29–30.
• След скифской культуры в традиционном костюме белорусов // VI Конгресс этнографов и антропологов России: тезисы, Санкт-Петербург, 28 июня – 2 июля 2005 г. / Ассоциация этнографов и антропологов России, Ин-т этнологии и антропологии РАН, Музей антропологии и этнографии им. Петра Великого (Кунсткамера) РАН. СПб, 2005. С. 137.
• О реконструкции способов ношения женских головных уборов в традиционном костюме белорусов // Мода и дизайн: Исторический опыт – новые технологии: материалы 8-й междунар. науч. конф., Санкт-Петербург, 4–7 июля 2005 г. / Санкт-Петербургский гос. ун-т технологии и дизайна, Российский этнографический музей. – СПб, 2005. – С. 224–228.
• Тэхнікі беларускага народнага ткацтва // Школа музейных кансерватараў. Бытавая кераміка. Этнаграфічны тэкстыль: навук.-метад. матэрыялы / БелІПК; уклад. А.Б. Сташкевіч. Мінск, 2005. С. 34–45.
• Белорусская наметка – хранительница мировоззрения древних славян // Культура и время. 2005. № 4 (18). С. 208–215.
• Безрукавка в традиционном белорусском костюме. Конструктивные и декоративные особенности // Мода и дизайн: Исторический опыт – новые технологии: материалы 9-й междунар. науч. конф., Санкт-Петербург, 4–7 июля 2006 г. / Санкт-Петербургский гос. ун-т технологии и дизайна, Российский этнографический музей. СПб, 2006. С. 388–393.
• Тураўская “галава” // Традыцыі матэрыяльнай і духоўнай культуры Усходняга Палесся: праблемы вывучэння і захавання ў постчарнобыльскі час: зб. навук. артыкулаў. Гомель, 2006. С. 77–80.
Традыцыйны беларускі касцюм: праблема вывучэння і захавання // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі: матэрыялы Міжнар. навук. канф., прысвеч. 50-гадоваму юбілею ІМЭФ ім. К. Крапівы НАН Беларусі “Мастацтва, фальклор, этнічныя традыцыі ў вырашэнні актуальных задач сучаснай культуры”, Мінск, 7–8 чэрв. 2007 г.: у 2 ч / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы НАН Беларусі; навук. рэд. А.І. Лакотка. Мінск, 2007. Вып. 3. Ч. 2. – С. 334–337.
• Традиции и новации в современном белорусском художественном текстиле // Мода и дизайн: исторический опыт – новые технологии: материалы 10-й Междунар. науч. конф., Санкт-Петербург, 26–28 июня 2007 г. / Санкт-Петербургский гос. ун-т технологии и дизайна, Российский Этнографический музей; под ред. Н.М. Калашниковой. СПб, 2007. С. 151–155.
• Аб асаблівасцях жаночых галаўных убораў Гомельскага Падняпроўя (паводле фотаматэрыялаў 1903 – 1904 гг. В.К. Косткі) // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 4. Мінск, 2008. С. 490–497.
• Беларускі народны касцюм. Рэгіянальныя і лакальныя асаблівасці // Нацыянальны касцюм у сучаснай сацыякультурнай прасторы: зб. артыкулаў / Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь, Бел. дзярж. ун-т культуры і мастацтваў; уклад. Н.С. Стрыбульская. – Мінск, 2008. – С. 38–50.
• Традиционный белорусский костюм: шаг из прошлого в будущее // Мода и дизайн: исторический опыт – новые технологии: материалы 11-й Междунар. науч. конф., Санкт-Петербург, 23–25 июня 2008 г. / Санкт-Петербургский гос. ун-т технологии и дизайна, Российский этнографический музей; под ред. Н.М. Калашниковой. – СПб, 2008. С. 238–243.
• Аб некаторых асаблівасцях традыцыйнага касцюма паўднёва-усходняй часткі Магілёўшчыны / М.М. Віннікава // Традыцыйны нацыянальны касцюм Магілёўшчыны. Гісторыя і сучаснасць: матэрыялы навук.-практ. канф., Магілёў, 27–28 ліст. 2008 г. / Упраўленне культуры Магілёўскага аблвыканкама, УК “Магілёўскі абласны метадычны цэнтр народнай творчасці і культасветработы”; рэдкал.: А.Ф. Хмялькоў [і інш.]. Магілёў, 2008. С. 63–76.
• Некаторыя асаблівасці традыцыйнага касцюма беларусаў Усходняга Палесся / М.М. Віннікава // Палявая фалькларыстыка і этналогія: даследаванне лакальных культур Беларусі / Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь, УА “Бел. дзярж. ун-т культуры і мастацтваў”, Ін-т павышэння кваліфікацыі і падрыхтоўкі кадраў; уклад. І.Ю. Смірнова; пад навук. рэд. В.А. Лабачэўскай. Мінск, 2008. С. 150–158.
• Традыцыйнае адзенне // Традыцыйная мастацкая культура беларусаў: у 6 т. – Т. 4: Брэсцкае Палессе: у 2 кн. – Кн. 2 / А.М. Боганева [і інш.]; пад агул. рэд. Т.Б. Варфаламеевай. Мінск: Выш. шк., 2009. С. 655–744.
• Скарбы з вясковых куфраў: Традыцыйны касцюм і тэкстыль з калекцыі “Народнае мастацтва беларускага Палесся”: Ілюстраваны каталог Мінск: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2009 (совместно с П.А. Богдан).
Автор: М.В., ред.